Het Ongelijkbladig vederkruid en de waterwaaier zijn voorbeelden van invasieve, exotische waterplanten die sinds kort in Nationaal Park Weerribben - Wieden voorkomen. Oorspronkelijk afkomstig uit Amerika, worden ze in Nederland vaak verkocht als populaire aquariumplanten.  Wanneer de inhoud van een aquarium vervolgens in een sloot belandt, bevindt de soort die normaal gesproken zo’n 7500km verderop thuishoort zich ineens in een totaal ander ecosysteem, zonder natuurlijke vijanden.

Het Ongelijkbladig Vederkruid dankt zijn naam aan de fijn vertakte bladeren die lijken op veren. De soort komt in de Wieden vooral voor rond Belt-Schutsloot. De soort is heel competitief en groeit enorm hard, waardoor hele wateren dicht kunnen groeien. Het is daarnaast een groenblijvende plant, wat betekent dat de plant in de winter niet afsterft. In het voorjaar, wanneer veel andere planten nog op moeten komen, kan het ongelijk vederkruid dus al massaal aanwezig zijn. De dikke laag planten voorkomt dat licht de bodem bereikt en onttrekt zuurstof aan het water. Licht en zuurstof zijn essentieel voor tal van andere planten, vissen, zoogdieren en amfibieën. Het gebrek aan zuurstof leidt ook tot het vrijkomen van fosfaat uit de bodem, wat het Ongelijkbladig Vederkruid gebruikt als voedingsstof, maar andere soorten ernstig benadeelt en de waterkwaliteit doet verslechteren. Veel inheemse planten krijgen het dan ook heel zwaar in deze wateren, en met hen alle soorten die van ze afhankelijk zijn. Denk hierbij aan libellen, vissen en tal van onderwaterbeestjes die afhankelijk zijn van de planten die daar van nature voorkwamen.

Ongelijkbladig Vederkruid is een waterplant met veervormig blad in de kransen en lijkt op andere vederkruiden. De plant kan 3-15 cm boven het wateroppervlak groeien. De schutbladen van de bloeiwijze zijn getand en veel langer dan de bloemen. De bloeitijd is van juni t/m september. Ongelijkbladig Vederkruid blijft in de winter groen.

De Waterwaaier komt verspreid in en rondom de Weerribben voor. Met zijn fijne, geveerde bladeren lijkt de Waterwaaier onschuldig, maar schijn bedriegt. Net als het Ongelijkbladig Vederkruid vormt de Waterwaaier dichte matten die andere waterplanten verstikken. Een bijkomend probleem van de Waterwaaier is dat de soort heel snel in stukjes breekt. Deze stukjes worden vervolgens met de stroming van het water meegevoerd of blijven hangen aan boten, waardoor hij zich heel snel over een heel groot gebied kan verspreiden.

Waterwaaier - of ook wel Cabomba - groeit onder water. De lengte van de stengels varieert van enkele tientallen centimeters tot enkele meters. De lange, onvertakte stengels groeien tot aan het wateroppervlak. Alleen de bloemen steken boven het water uit. Deze zijn wit en hebben een geel hart. Bloeitijd is vaak eind van de zomer. Door stroming zie je de stengels vaak zweven in het water. Vandaar ook de naam waterwaaier.

Niet alleen de natuur heeft last van deze invasieve exoten. We zien meer en meer dat steeds grotere oppervlaktes water volledig dichtgroeien. In deze wateren kan vervolgens niet meer gevaren, gevist of gezwommen worden. Dat geeft economische schade aan het gebied. Een toename van de Waterwaaier kan ook leiden tot een toename van zoetwaterslakken. Deze slakken dragen larven bij zich. Wanneer deze in contact komen met de huid van een zwemmer kan dit irritatie veroorzaken, ook wel bekend als zwemmersjeuk. Daarnaast kan de verstopping van waterwegen problemen veroorzaken bij de aan- en afvoer van water, vooral tijdens zware regenbuien.
De bestrijding van deze waterplanten is moeilijk, tijdrovend en kostbaar. Voorkomen is daarom beter dan genezen. Het is van groot belang dat de soorten zich dus zo min mogelijk verspreiden en vooral niet op nieuwe plekken terechtkomen.

Als ondernemer van vaartuigen is het erg van belang om de schroeven schoon te houden. Zodra er waterplanten in verstrikt raken en het vaartuig vaart naar een nieuw gebied, dan kunnen deze planten in stukjes breken en op een nieuwe plek verder groeien.
Bewoners kunnen helpen door geen aquariumplanten en ander tuinafval in het water te gooien. Ook kun je meehelpen om de waterplanten uit de sloot achter je huis verwijderen. In de video op deze pagina kun je zien hoe je dat doet, zonder dat er resten van deze waterplanten achterblijven in het water.

Exoten kun je over het algemeen in de GFT container gooien. Bij sommige soorten, zoals reuzenberenklauw en springbalsemien, mag je dit alleen doen voordat ze zaad gezet hebben. Deze zaden kunnen het composteringsproces overleven en jaren later nog als plant uit groeien. Delen met zaden moeten daarom in de grijze container met restafval. Dit zal verbrand worden.

Een uitzondering bij dit alles is de Japanse Duizendknoop. Deze plant mag NOOIT bij het GFT en moet ALTIJD in de grijze container voor restafval wat verbrand gaat worden.

Op de website van het kennisnetwerk invasieve exoten is veel informatie te vinden over alle invasieve exoten die in Nederland voorkomen. Op de website van plaagsoorten vind je informatie over het bestrijden en beheersen van exoten die een plaag vormen in het waterbeheer. Ook op de website van de NVWA is informatie te vinden. Op de website van provincie Overijssel is informatie te vinden over wat de provincie doet om invasieve exoten te bestrijden.