Wildplukken. Zoektocht naar eetbare planten. [longread]

Het is lente en de wereld om ons heen is weer aan het bloeien! Het is een prachtig gezicht, de bloemen van blauwe knoop, tot fluitekruid tot koolzaad en alles wat iets minder bekend is. Maar wist je ook dat je veel van deze planten gewoon kan eten? Zo kunnen we van onkruid misschien ineens wel een hele bijzondere salade maken, en wordt iets vervelends ineens iets leuks!

Voordat we beginnen met wildplukken zijn er (buiten je eigen tuin natuurlijk) een aantal gedragscodes waar we ons aan moeten houden. Je komt namelijk ook niet bij de buren op bezoek om vervolgens de hele koektrommel leeg te eten. Dus lees dit eerst goed door voordat je aan de slag gaat:

Je mag beschermde plantensoorten niet plukken, bij twijfel dus lekker laten staan.
Weet je niet zeker of je de juiste soort hebt, of dat de plant eetbaar is? Laat deze dan ook staan. Met name als het gaat om paddestoelen en schermbloemigen is het soms lastig om te zien wat wat is, en sommige soorten zijn zelfs giftig.
Pluk niet dichtbij een drukke weg of een vervuilde locatie. Planten kunnen daar vervuild zijn en dat wil je niet in je maaltijd! Let ook op bij locaties waar veel dieren zijn met planten dichtbij de grond. Ontlasting van dieren kan namelijk ziektes met zich meedragen.
Binnen sommige natuurgebieden wordt wildplukken op kleine schaal toegestaan: je mag een bakje van 250 gram (een champignonbakje) aan planten en vruchten meenemen. Maar let wel op: in de gebieden van Natuurmonumenten (dus ook de Wieden) is wildplukken NIET toegestaan. Heb daar dan ook respect voor.
Pluk een klein deel van de planten (nooit alles) en zeker niet meer dan je voor eigen gebruik nodig hebt. Dat is ook in je eigen voordeel: als je wat overlaat voor volgend jaar heb je er zelf ook weer plezier van, net als de dieren die ook gebruik maken van die planten en vruchten.
Als laatste: Wildplukken is altijd op eigen risico. Vooral paddestoelen kunnen gevaarlijk zijn om te plukken, dus dat raden we af.

Zo, nu we het serieuze gedeelte hebben gehad kunnen we je meenemen het groen in. Ieder seizoen heeft haar eigen specialiteiten, maar we staan in dit artikel stil bij de bloeiperiode van juni tot augustus, dus de zomer.

Braam en Framboos

We beginnen met een makkelijke! Deze planten zijn voor de meeste mensen wel te vinden, het zijn grote doornige struiken waar je in de zomer de vruchten van kan plukken. Maar wist je ook dat je de bladeren kan gebruiken in theemengsels en de wortelen kan koken. In de jonge scheuten zit vitamine C, dus het is ook nog eens gezond! Aangezien bramen graag op rijke of verstoorde gronden staan en zich heel snel kunnen verspreiden is het niet zo erg om deze plant te gebruiken.

Recept Thee van wilde planten (Jonge braam of framboosblaadjes). Verspreid de blaadjes op een scherm en laat ze in de zon natuurlijk drogen. Je kunt ze ook bij de stammen bij elkaar binden met een touw en omlaag hangen. Normaliter duurt het drogen 1 tot 2 weken. Wanneer de bladeren uit elkaar kruimelen zijn ze klaar en kun je ze in een glazen pot op een donkere plek bewaren, probeer alleen de blaadjes niet te veel te vermorzelen. Gebruik voor het maken van tee en theelepel per kopje kokend water, het liefst in een thee-ei en laat 5 minuten weken. Je kan Honing en citroensap toevoegen of andere kruiden op dezelfde manier drogen en met kruiden mixen!

Eigenlijk mag je thee van wilde planten (net als verse muntthee) geen thee noemen, omdat er geen theïne in zit. Dat neemt niet weg dat het erg lekker is en leuk om zelf te maken. Je kan allerlei variaties bedenken en proberen.

Zevenblad

Als je deze kleine plant kent, is het misschien wel omdat hij niet is weg te denken uit de tuin, en niet op een positieve manier. Maar wist je dat deze plant een kruidige uiige smaak heeft? Je kan de blaaadjes en de bloemen eten. Gebruik de bladeren bijvoorbeeld in salade, in pesto (in plaats van basilicum). Ook het zevenblad is weer gezond, omdat het naast vitamine c ook mineralen als kalium en magnesium bevat! Pas wel op dat je deze plant niet plukt op een plek waar mensen hem bestrijden met herbiciden.

Recept pesto van zevenblad

30 gram zevenblad (kan ook met brandnetel en paardenbloem bladeren en bloemen)
1 teen knoflook
50 g walnoten, cashewnoten of pijnboompitten
70 gram parmezaanse kaas
olijfolie

Doe de ingrediënten in een keukenmachine of kom (gebruik dan een staafmixer) en pureer tot een mooie saus die je kan gebruiken in de pasta, maar ook als dipsaus en op lekkere broodjes.

Brandnetel

Brandnetel kan in de soep, thee, op pizza, in cake noem maar op (echt waar, zoek maar op!). Maar hoe krijg je die blaadjes dan geplukt? Zie het maar als iets spannends dat deze plant terug kan bijten. Het beste is om de jonge scheuten te pakken, voordat de plant bloemetjes heeft. Je kunt natuurlijk een schaar en handschoenen gebruiken, maar je kan ook de blaadjes van onderen vastpakken. Daar branden ze namelijk niet!

Klaver

Of het nou rode, witte, rol- of andere klaver is, klaver is, de bloemetjes en blaadjes van deze plant zijn eetbaar. Je kunt ze gebruiken in thee en salade. Klaver komt van de familie van vlinderbloemigen, wat betekent dat ze in hun wortelknopjes veel bacteriën hebben zitten waar ze mee samen werken om stikstof uit de lucht om te zetten in het voor planten verteerbare ammonium (voor de scheikundigen onder ons, ze zetten N2 om in NH3 en NH4). Ook de boon is een vlinderbloemige en dus familie van de klaver.

Look-zonder-look

Met haar prachtige latijnse naam ‘Alliaria Petiolata’ is look-zonder-look zoals de naam al zegt, een plant die smaakt naar knoflook. En niet de bol, maar de bladeren hebben die smaak. Heerlijk in sla, of gewoon op een broodje met kaas.

Madelief, roos en paardenbloem

Ook deze goed bekende bloemen zijn eetbaar! Kijk eens hier voor een grote lijst met eetbare bloemen. Deze kunnen ieder recept, van pasta tot salade opfleuren!

Wilde Marjolein

Deze plant staat in de schappen van de supermarkt ook wel bekend als oregano. Voor deze plant moet je iets beter zoeken, vaak op iets droge, matig voedselrijke gronden zoals dijken. Deze soort stond tot 2017 op de lijst met beschermde soorten dus als je haar vindt, pluk dan met mate.

Watermunt

Zoals de naam al zegt staat deze plant bij het water, en zoals de naam ook zegt, smaken de blaadjes naar munt, want het is munt! Het heeft een heerlijk frisse smaak en een tal van gebruiken, zoals verse muntthee, tzatziki en toetjes!

Vlier

De vlier is een houtige struikachtige plant die rond mei bloeit en in de zomer vlierbessen geeft. De bloemen zitten vaak in hippe drankjes, soms onder de Engelse naam elderflower. Let wel op, de bessen van de vlier zijn alleen eetbaar als je ze hebt gekookt, en niet van alle vliersoorten! En ook in onrijpe bessen kan Cyanide zitten, wat giftig is. Maar wanneer je deze plant goed weet te gebruiken zit deze vol vitaminen A en C en antioxidanten.

Recept Limonade van Vlierbloesem

10 schermen vlierbloesem
3 in stukken gesneden citroenen
4 eetlepels suiker
3 liter water

Doe alle ingrediënten in een grote kom, roer even goed door elkaar. Laat afgedekt en op kamertemperatuur 24 uur trekken. Giet dan door een zeef en doe de limonade in schone flessen of kannen die je kunt afsluiten. Zet in koelkast en serveer koud.

Hulp bij Wildplukken

Om je een handje op weg te helpen zijn er genoeg apps, bloggers en vloggers om jou te helpen zoeken naar de lekkerste planten en vruchten. Denk bijvoorbeeld aan de Wildplukwijzer: een handige Google Map die, met jouw hulp, alle openbare fruitbomen en -struiken, notenbomen en verdwaalde komkommerplanten bij jou om de hoek en in de rest van Nederland in kaart brengt. Je kan hem via je laptop openen, of zelfs als app downloaden.

Weet je niet zeker wat voor plant er voor je staat kan je ook gebruik maken van OBSIdentify. Een app die je helpt met het determineren van planten door er een foto van te maken. Als je vervolgens je locatie deelt, helpt je ook nog eens mee met het landelijk waarnemen van planten, en draag je ook weer je steentje bij aan de wetenschap. Let op, ook deze app is niet feilloos, dus bij twijfel, de plant lekker laten staan.

Leestip

Wildplukken – Leoniek Bontje en Yvet Noordermeer

Kijk ook eens naar de e-learning van IVN over het herkennen van wilde planten.

Lisanne Kruiswijk, gebiedsontwikkelaar, juni 2023